tag:blogger.com,1999:blog-2346421244087915719.post961212065002530683..comments2023-05-31T18:25:49.010+03:00Comments on στίγμαΛόγου: Επιλογή και χρήση των λέξεων στην ποίησηstigmaLogouhttp://www.blogger.com/profile/05199767548004538325noreply@blogger.comBlogger4125tag:blogger.com,1999:blog-2346421244087915719.post-23074946415761515522016-10-07T10:44:38.423+03:002016-10-07T10:44:38.423+03:00Καταλαβαίνω αυτό που λέτε περί ενδεχομένου κινδύνο...Καταλαβαίνω αυτό που λέτε περί ενδεχομένου κινδύνου η ποίηση να παραπέμπει συνολικώς σε προηγούμενα μορφώματα της γλώσσας μας, αλλά θα σας έλεγα αυτό : <br />δεν αναμένεται κάτι τέτοιο εύκολα, στο βαθμό που σπάνια παρατηρείται εξ ίσου "συνολικώς", ει μη εν μέρει και εν ποιότητι λόγου με μιαν ορισμένη σκοπιμότητα. Κυρίως "εκλεκτική" σκοπιμότητα.<br /><br />Θέλω να πω δηλαδή πως τόσον για τον καθημερινό λόγο όσον και για τον ποιητικό λόγο, είναι σχεδόν αδύνατον η γλώσσα να πισωγυρίσει εξ ολοκλήρου σε προηγούμενα γλωσσικά μορφώματα.<br /><br />Αυτό που συμβαίνει στην ποίηση (και πολύ πιο μακροπρόθεσμα στον καθημερινό λόγο, μιας και ο δεύτερος έπεται πάντα του ποιητικού λόγου), είναι εκλεκτικές μίξεις, ειδικές καταχωρήσεις, ιδιαίτερο λεξιλόγιο ανά περιστάσεις, και στο βαθμό που μιλάμε συνολικότερα για το ιδίωμα και γλωσσικό ύφος ενός ποιητή -ο οποίος επιθυμεί να χρησιμοποιεί πλατύτερο λεξιλόγιο-, είναι ζητούμενη μια αφομοίωση της διαχρονικότητας της ελληνικής γλώσσας σε ένα όσον το δυνατόν πιο λειτουργικό και ομογενές σύνολο.<br />Και οι λόγοι για κάτι τέτοιο, είναι δύο: πολλές μη "καθημερινές" κατ' έθος λέξεις είναι ανεπανάληπτες και δεν αντικαθίστανται εύκολα από καθημερινότερες λέξεις παρά σε μια κατά πολύ πιο πτωχευμένη εννοιολογικώς εκδοχή τους, και ακόμα, έχει νόημα ο ποιητικός λόγος να μην παρουσιάζει ιδιαίτερα μεγάλο χάσμα ως προς τον συνολικότερο πλούτο της ελληνικής.<br /><br />Εικάζεται συχνά ότι ο καθημερινότερος λόγος στην ποίηση επιφέρει και μια πιο άμεση αναπαράσταση της ζωής. Δεν είμαι σίγουρος γι' αυτό, χωρίς φυσικά να το αποκλείω. Αυτό μπορεί να συμβαίνει ή να μην συμβαίνει ανά περιστάσεις, αλλά δείτε πόσοι τόνοι και τόσοι "καθημερινότερης" ποίησης στην χώρα μας τόσα χρόνια εν τέλει δεν είχαν να πουν κάτι ουσιαστικό (υπήρξαν φυσικά και καίριες-αξιόλογες ποιήσεις του είδους).<br />Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι η πιο καθημερινόλεκτη ποίηση πρέπει να υποχωρήσει. Όλα μπορούν να συνυπάρχουν χωρίς περιττές αντιπαλότητες.<br /><br />Για να το πω πιο ωμά, όλα "παίζονται", αλλά πλέον όχι στις λεκτικές προτιμήσεις αλλά στον πνευματικό κόσμο ενός ποιητή. Αυτός ο ιδιαίτερος όπως πάντα κόσμος μόνον μπορεί να κάνει μια επιλογή επιτυχημένη και όχι η ίδια η επιλογή.<br /><br />Όσο για τα δόγματα, αυτά μπορεί να τα έχει ή να μην τα έχει ένας αναγνώστης προσχηματισμένα, όμως εγώ προσωπικά θα προτιμούσα τις (αναπόφευκτες έτσι κι αλλιώς) υποκειμενικές προτιμήσεις εκ των έσω, και την "δεκτικότητα" προς τα έξω .Διονύσιος Πλατανιάςnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-2346421244087915719.post-25895482516003609152016-10-07T09:07:13.317+03:002016-10-07T09:07:13.317+03:00Όλες αυτές οι (πολύ σωστές) παρατηρήσεις δεν ισχύο...Όλες αυτές οι (πολύ σωστές) παρατηρήσεις δεν ισχύουν μόνο για την ποίηση, ισχύουν για την εκφορά του λόγου σε όλες του τις μορφές. Το "κακό" της εκτεταμένης γλωσσικής έκπτωσης πρέπει ίσως να αναζητηθεί στην περιώνυμη γενιά του '70 που καθαγίασε τη χρήση του καθημερινού λόγου στην ποίηση. <br /><br />Προσωπικά όμως φοβάμαι ότι μια αναδίπλωση με σκοπό την αποφυγή του φαινομένου μπορεί να προκαλέσει... παρενέργειες και να βρεθούμε να διαβάζουμε ποιήματα που μοιάζουν με εκκλησιαστικά τροπάρια! <br /><br />Από την άλλη, όλη αυτή η ζούγκλα από περισπούδαστες λέξεις που ήταν ίδιον παλαιότερων σταδίων της ποίησης οδηγούσε και αυτή σε απώλεια του νοήματος. <br /><br />Το ζητούμενο λοιπόν είναι να λέμε κάτι με σημασία ΚΑΙ να το λέμε ωραία. Αλλά να μην αναζητούμε αυτή τη θαυμαστή ισορροπία δογματικά; Οι παθιασμένοι αναγνώστες δεν μπορούν να μην έχουν δόγματα!<br />Christina Linardakihttps://www.blogger.com/profile/06675842467033144636noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-2346421244087915719.post-6836940509854101562016-10-07T02:45:01.705+03:002016-10-07T02:45:01.705+03:00Σας ευχαριστώ, κυρία Λιναρδάκη, για την ανάρτηση ό...Σας ευχαριστώ, κυρία Λιναρδάκη, για την ανάρτηση όπως επίσης και για την προτροπή σε διάλογο, στην οποία και σπεύδω να ανταποκριθώ.<br /><br />Κατ' αρχάς, θα ήθελα να γίνει φανερό ακόμα περισσότερον ένα πράγμα. Στο κείμενο δεν δηλώνεται ένα απόλυτο "υπέρ" ή "κατά" της χρήσης "ασυνηθίστων" λέξεων στην ποίηση (όπως και αν τις εκλαμβάνει ο καθένας, πράγμα εξαιρετικά δυσιάκριτο και σίγουρα όχι καθολικό), αλλά δηλώνεται η επιθυμία άρσης ενός αδιεξόδου ¨είτε-είτε" σε αυτό το συγκεκριμένο ζήτημα.<br />Άλλωστε, και όπως προσέξατε, μια τέτοια χρήση δικαίωνεται μόνον στον βαθμό που επισυμβαίνει λειτουργική αφομοίωση τέτοιων λέξεων σε ένα ποίημα, και κυρίως, -μπορώ να προσθέσω εδώ- όταν αυτή η χρήση συμβιώνει χωρίς προβλήματα με το σύνολο στυλ ή ύφος ενός ποιητή.<br /><br />Από εκεί και πέρα, έχω την εντύπωση πως δεν μπορούμε να ανάγουμε μόνον -για παράδειγμα- 10.000 λέξεις σε ουσιώδεις ή λειτουργικές για την ποίηση, και να ξεγράψουμε πάνω από 100.000 επιπλέον λέξεις που ενυπάρχουν στην γλώσσα μας. Με μια τέτοια διαπίστωση θα υποτιμούσαμε σοβαρά ή θα εξευτελίζαμε την σύνολη ελληνική γλώσσα. Υπάρχει κάποιος λόγος που ένας τέτοιος πλούτος λέξεων υφίσταται, και αυτός ο πλούτος προκύπτει πρωτίστως εννοιολογικός-νοηματολογικός και όχι άλλου είδους.<br /><br />Πλουσιότερη γλώσσα σημαίνει πλουσιότερη σκέψη, τουτέστιν μεγαλύτερη διαφοροποίηση και πολύ πιο ακριβής κατανομή των εννοιών ανά περίσταση ζωής.<br /><br />Το ποιητικό φαινόμενο συνδέεται στενά με κάθε γλωσσική προφάνεια και, κατά την γνώμη μου, δεν μπορεί να "αράξει" σε ένα μικρότερο λεξιλόγιο, την στιγμή μάλιστα που η ίδια η γλώσσα (σε αυτή την περίπτωση) του προσφέρει σημαντικές δυνατότητες έκφρασης και ανάπτυξης!<br /><br />Όσον για το αν κάποιοι ποιητές, ή μια τάση ή γενιά κλπ. μπορεί να εκφράζει μια συγκεκριμένη προτίμηση επί τέτοιων θεμάτων, αυτό προσωπικά το βρίσκω απόλυτα φυσιολογικό και καθόλου κακό.<br /><br />Το κακό έρχεται πάντα (αν έλθει) αργότερα υπό την μορφή του δόγματος. Τουτέστιν, ένα ακόμα "είτε-είτε". Και αυτή είναι η παγίδα που πρέπει πάντοτε να αποφεύγουμε.Διονύσιος Πλατανιάςnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-2346421244087915719.post-7442294258204248962016-10-06T23:29:46.610+03:002016-10-06T23:29:46.610+03:00Στις 26/9 ανέβασα μία ανάρτηση που θριαμβολογούσε ...Στις 26/9 ανέβασα μία ανάρτηση που θριαμβολογούσε για την εγκατάλειψη της χρήσης περίπλοκων φράσεων στη σύγχρονη ποίηση και για την τάση των νέων ποιητών να χρησιμοποιούν λέξεις της καθημερινής, χρηστικής γλώσσας ξαναβαπτίζοντάς τες σε νέο πλαίσιο. Όταν οι ποιητές μας γράφουν "σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις" (Αναγνωστάκης) ή "η ποίηση είναι ένα ζαχαρωμένο βότσαλο πάνω που θα'χεις γλυκαθεί να σπας τα δόντια σου" (Χιόνης) δεν χρησιμοποιούν δύσκολες ή ασυνήθιστες λέξεις, είναι η συμφραστική τους δύναμη που τις νοηματοδοτεί εκ νέου, έτσι ώστε να μη χρειάζεται να καταφεύγει πια ο ποιητής σε φραστικά σχήματα-πυροτεχνήματα, όπως το "πυρσούς ανάσβεστους" ή το "λόγους καρδιάς και στόχασης ευφρόσυνους". Έχουν και αυτά την ομορφιά τους, όμως γλωσσική επάρκεια σημαίνει άλλο πράγμα. <br /><br />Οι νέοι συνδυασμοί, χωρίς να υστερούν σε γλωσσική επάρκεια, διευκολύνουν την ισορροπία έναντι της σιωπής: προκαλούν την έκπληξη και τον στοχασμό του αναγνώστη, άρα τη σιωπή του μέχρι να συνειδητοποιήσει τι ήταν αυτό που μόλις διάβασε. Και πιστεύω ακράδανατα πως μέσα σε αυτή τη σιωπή είναι που κρύβεται το ποίημα.Christina Linardakihttps://www.blogger.com/profile/06675842467033144636noreply@blogger.com