«Αναζητώντας την Ιθάκη» του Χένρικ Νόρντμπραντ, μτφρ. Παναγιώτα Γούλα

Δεν είμαστε συνηθισμένοι σε εκδηλώσεις φιλίας από τους Βόρειους συν-Ευρωπαίους μας. Ο ποιητής Χένρικ Νόρμπραντ, όμως, αποτελεί την εξαίρεση του κανόνα. Βαθιά γοητευμένος από την Ελλάδα, από το φως και τη θάλασσά της, αλλά και από την ποίησή της, γράφει επηρεασμένος από τον Καβάφη και τον Σεφέρη. «Χρησιμοποίησα την Ελλάδα σαν σκηνικό για ένα μέρος του μυθοπλαστικού μου εγώ», δήλωσε το 1980, όταν τιμήθηκε με το βραβείο της Ακαδημίας της Δανίας – τότε που επέλεξε να διαβάσει και το «Περιμένοντας τους βαρβάρους» του Καβάφη.

«Η Ελλάδα είναι η χώρα που ενεργοποιεί περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο τις αισθήσεις. Και όταν οι αισθήσεις ωθούνται στα άκρα, τότε το πνεύμα γίνεται διαυγές. Σε κανένα άλλο μέρος δεν “βλέπει” κανείς [με τέτοια ένταση και σε τόσο βάθος] όπως στο ελληνικό φως», έγραψε σε δοκίμιό του. 

Θεματολογικά, ο Νόρντμπραντ ασχολείται με υπαρξιακά θέματα όπως την αναζήτηση της αγάπης, τη σημασία της ζωής, την απουσία που φέρνει η απώλεια, αλλά και την ταυτότητα – ιδίως όπως αυτή αποκαλύπτεται μέσα από το ταξίδι, το οποίο σημασιοδοτεί την απόλυτη ελευθερία. Γι’ αυτό και πολλοί Δανοί αναλυτές, όπως σημειώνει στην εισαγωγή η Παναγιώτα Γούλα, τον έχουν αποκαλέσει σύγχρονο Οδυσσέα, ο οποίος – σε αντίθεση με το ομηρικό του πρότυπο – δεν βρίσκει την Ιθάκη του όσο και να την αναζητεί.

Η ανθολογία της Παναγιώτας Γούλα, αποτελούμενη απο 70 ποιήματα, είναι ένα ταξίδεμα και αυτή σε ολες τις συλλογές του σημαντικότατου Δανού ποιητή: από τις Μινιατούρες του 1967 μέχρι τις 3,½D (τρεισήμισι) διαστάσεις του 2012. Εμφανώς συγκινημένη από την παλλόμενη ψυχή του που κτυπά ελληνικά, από τις επιρροές που έχει δεχθεί από την ελληνική ποίηση΄, αλλά και την πανταχού παρούσα αναφορά στο ελληνικό τοπίο, η Παναγιώτα Γούλα μεταφράζει με ευαισθησία, προσφέροντας ένα πολύ ικανοποιητικό αποτέλεσμα.

Στον πηγαιμό για την Ιθάκη διακρίνω τελικά τον εαυτό μου:

μια μορφή ολοένα πιο θολή σε κάθε αφρισμένο κύμα

καθώς οι ναύτες που λάμνοντας ξεσηκώνουν

το ψυχρό γαλάζιο τους περίγραμμα

ξεμένουν πίσω, αφανίζονται μες στα όνειρά τους

ή βυθίζονται νεκροί πάνω στα κουπιά.

Ο Νόρντμπραντ προσφέρει στον αναγνώστη τη ματιά ενός ξένου πάνω στην ελληνική πραγματικότητα και, κατ’  επέκταση, μια διαφορετική ανάγνωση του χιλιοαναγνωσμένου ελληνικού κειμένου που, όπως αποδεικνύεται, δεν εξαντλείται ποτέ σε νόημα και διαστάσεις, όσες αναγνώσεις κι αν έχει επιδεχθεί.

Χριστίνα Λιναρδάκη

Σημ. Το κείμενο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε στο πιο πρόσφατο τεύχος (αριθ. 54, Απρίλιος 2016) του περιοδικού "Μανδραγόρας".